Łysica to nie tylko najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, ale prawdziwy symbol regionu, który od wieków przyciąga turystów swoim urokiem i bogatą historią. Wznoszący się na wysokość 612 m n.p.m. szczyt oferuje niezapomniane widoki, dostępne dzięki dobrze oznakowanym szlakom. Niezależnie od tego, czy jesteś doświadczonym piechurem, czy wybierasz się na rodzinną wycieczkę, Łysica ma do zaoferowania trasy o różnym stopniu trudności, które prowadzą przez malownicze lasy bukowe i jodłowe Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Odkryj z nami uroki tej wyjątkowej góry, poznaj najlepsze szlaki i dowiedz się, jak zaplanować niezapomnianą wycieczkę w sercu jednych z najstarszych gór w Europie.

Łysica – królowa Gór Świętokrzyskich

Łysica, wznosząca się na wysokość 612 m n.p.m., jest najwyższym szczytem pasma Łysogór i całych Gór Świętokrzyskich. Położona w samym sercu Świętokrzyskiego Parku Narodowego, stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów na mapie turystycznej regionu. Szczyt tworzy charakterystyczne podwójne wzniesienie – wyższy wierzchołek Łysicy (nazywany Skałą Agaty) oraz niższy Łysiec (595 m n.p.m.), na którym znajduje się klasztor na Świętym Krzyżu.

Geolodzy szacują, że Góry Świętokrzyskie należą do jednych z najstarszych pasm górskich w Europie, a ich początki sięgają nawet 500 milionów lat wstecz. Na zboczach Łysicy można zaobserwować charakterystyczne dla regionu gołoborza – rumowiska skalne powstałe w wyniku wietrzenia kwarcytów w okresie ostatniego zlodowacenia. Te unikalne formacje geologiczne nadają górze wyjątkowy charakter i są jedną z jej największych atrakcji przyrodniczych.

Nazwa „Łysica” pochodzi prawdopodobnie od „łysej” (pozbawionej drzew) powierzchni szczytowej, choć obecnie szczyt jest porośnięty lasem. W dawnych wierzeniach ludowych Łysica była miejscem spotkań czarownic, które miały tu odbywać swoje sabaty.

Flora porastająca Łysicę jest niezwykle bogata i różnorodna. Dominują tu lasy jodłowo-bukowe, które tworzą charakterystyczną dla Gór Świętokrzyskich puszczę jodłową. Wiosną zbocza góry pokrywają się kobiercem kwitnących zawilców, a jesienią zachwycają feerią barw. Świętokrzyski Park Narodowy, na terenie którego leży Łysica, chroni ten unikalny ekosystem, będący domem dla wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, w tym kilkudziesięciu gatunków ptaków oraz ssaków takich jak jelenie, sarny i dziki.

Najlepsze szlaki turystyczne na Łysicę

Zdobycie Łysicy jest możliwe kilkoma trasami o różnym stopniu trudności. Każda z nich oferuje inne atrakcje i widoki, dzięki czemu każdy turysta może wybrać szlak odpowiedni do swoich możliwości i preferencji.

Szlak czerwony ze Świętej Katarzyny

Najpopularniejsza i najłatwiejsza trasa na Łysicę prowadzi ze Świętej Katarzyny. Ten malowniczy szlak oznaczony kolorem czerwonym ma długość około 4,5 km w jedną stronę, a jego pokonanie zajmuje około 1,5-2 godziny. Trasa rozpoczyna się przy kapliczce św. Franciszka w Świętej Katarzynie i prowadzi przez piękne lasy jodłowo-bukowe. Po drodze mijamy Źródełko św. Franciszka, gdzie według legendy woda ma właściwości lecznicze – wielu turystów zabiera ją ze sobą w butelkach. Szlak jest stosunkowo łagodny, choć na ostatnim odcinku staje się bardziej stromy. Jest to trasa idealna dla rodzin z dziećmi i osób rozpoczynających swoją przygodę z turystyką górską.

Szlak niebieski z Kakonina przez Ameliówkę

Alternatywną trasą jest szlak niebieski, który rozpoczyna się w Kakoninie i prowadzi przez Ameliówkę. Ta trasa jest nieco dłuższa (około 7 km w jedną stronę) i bardziej wymagająca, ale oferuje wspaniałe widoki i mniejsze zatłoczenie niż popularny szlak czerwony. Po drodze mijamy malownicze polany i charakterystyczne dla regionu zabudowania z drewna i kamienia, które doskonale wpisują się w krajobraz. Szlak ten jest szczególnie atrakcyjny jesienią, gdy bukowe lasy mienią się wszystkimi odcieniami złota i czerwieni, tworząc niezapomniane scenerie.

Szlak zielony z Bodzentyna

Dla bardziej wytrwałych piechurów polecamy szlak zielony, który rozpoczyna się w Bodzentynie. Ta trasa o długości około 9 km w jedną stronę prowadzi przez mniej uczęszczane rejony Świętokrzyskiego Parku Narodowego i oferuje spokojną wędrówkę z dala od tłumów. Po drodze warto zatrzymać się przy ruinach zamku w Bodzentynie, który stanowi interesujący zabytek historyczny regionu. Zamek został wzniesiony w XIV wieku i był kiedyś letnią rezydencją biskupów krakowskich – dziś jego malownicze ruiny stanowią świadectwo bogatej historii regionu.

Warto wiedzieć, że na samym szczycie Łysicy nie ma punktu widokowego. Najlepsze panoramy rozciągają się z polan i przełęczy znajdujących się na trasach prowadzących na szczyt.

Atrakcje w okolicy Łysicy

Okolice Łysicy obfitują w liczne atrakcje, które warto uwzględnić w planie wycieczki. Świętokrzyski Park Narodowy, na terenie którego znajduje się góra, oferuje wiele ścieżek edukacyjnych i punktów widokowych. Jednym z najbardziej interesujących miejsc jest Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego w Świętej Katarzynie, gdzie można poznać historię geologiczną regionu oraz jego unikalną florę i faunę. Interaktywne ekspozycje przybliżają zwiedzającym procesy, które ukształtowały ten wyjątkowy obszar.

Zaledwie kilka kilometrów od Łysicy znajduje się Święty Krzyż z historycznym zespołem klasztornym, w którym przechowywane są relikwie Drzewa Krzyża Świętego. To miejsce o ogromnym znaczeniu religijnym i historycznym, a rozciągająca się z tarasu widokowego panorama należy do najpiękniejszych w całych Górach Świętokrzyskich. Z wieży klasztoru można podziwiać rozległe widoki na okoliczne pasma górskie i doliny.

Miłośnicy etnografii powinni odwiedzić Park Etnograficzny w Tokarni, gdzie zgromadzono zabytkowe budynki z różnych regionów Kielecczyzny. Można tu zobaczyć tradycyjne chałupy, wiatraki, kuźnie i dwory szlacheckie, a także poznać dawne rzemiosła i zwyczaje. Z kolei w Kakoninie znajduje się Osada Średniowieczna, w której można przenieść się w czasie i poznać życie codzienne mieszkańców tych terenów sprzed wieków – od wypieku chleba po wytwarzanie narzędzi.

Dla rodzin z dziećmi interesującą propozycją będzie wizyta w Parku Rozrywki i Miniatur Sabat Krajno, gdzie znajdują się miniatury najsłynniejszych budowli świata oraz liczne atrakcje dla najmłodszych, takie jak zjeżdżalnie, karuzele i ścianki wspinaczkowe. To idealne miejsce, by odpocząć po górskiej wędrówce i zapewnić dzieciom dodatkową rozrywkę.

Praktyczne wskazówki dla turystów

Planując wycieczkę na Łysicę, warto pamiętać o kilku praktycznych kwestiach. Najlepszą porą na odwiedzenie Łysicy jest okres od późnej wiosny do wczesnej jesieni. Szczególnie malowniczo góra prezentuje się w maju, gdy lasy pokrywają się świeżą zielenią, oraz w październiku, gdy liście przybierają jesienne barwy. Zimą szlaki mogą być trudno dostępne, a warunki pogodowe nieprzewidywalne.

Dojazd do Świętej Katarzyny, będącej najpopularniejszym punktem startowym, jest możliwy autobusem z Kielc (linia podmiejska, kursująca kilka razy dziennie) lub własnym samochodem. W miejscowości znajduje się parking, z którego łatwo dotrzemy na początek szlaku. Jeśli planujemy dłuższy pobyt, w okolicy znajduje się wiele gospodarstw agroturystycznych i pensjonatów oferujących noclegi w przystępnych cenach, często z domowym wyżywieniem opartym na lokalnych produktach.

Wstęp na teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest płatny, a bilety można nabyć w punktach informacyjnych lub u leśniczych patrolujących szlaki. Ceny biletów są przystępne – w 2023 roku bilet normalny kosztował 8 zł, a ulgowy 4 zł. Warto pamiętać, że na terenie parku obowiązują określone zasady, m.in. zakaz schodzenia ze szlaków i zbierania roślin, co pomaga chronić ten unikalny ekosystem.

Choć Łysica nie jest wysoką górą, to jednak należy odpowiednio przygotować się do wycieczki. Wygodne buty trekkingowe, odpowiednia odzież (najlepiej na tzw. „cebulkę”), zapas wody i prowiant to podstawa. Pogoda w Górach Świętokrzyskich bywa zmienna, dlatego warto sprawdzić prognozę przed wyruszeniem na szlak i zabrać ze sobą kurtkę przeciwdeszczową, nawet w słoneczny dzień. Na szlakach nie ma źródeł wody pitnej (poza Źródełkiem św. Franciszka, którego woda nie jest badana), dlatego należy zabrać jej wystarczający zapas.

Łysica dla rodzin z dziećmi

Łysica jest doskonałym celem wycieczki dla rodzin z dziećmi. Szlak czerwony ze Świętej Katarzyny, choć miejscami nieco stromy, jest dostępny nawet dla młodszych turystów. Wycieczkę można urozmaicić odwiedzając Źródełko św. Franciszka czy zatrzymując się przy licznych tablicach edukacyjnych rozmieszczonych wzdłuż trasy, które w przystępny sposób przybliżają historię i przyrodę regionu.

Dla rodzin z małymi dziećmi dobrym rozwiązaniem może być częściowe przejście szlaku – nawet krótka wędrówka pozwoli poczuć atmosferę Gór Świętokrzyskich i zobaczyć charakterystyczne dla regionu krajobrazy. Warto zabrać ze sobą lornetkę do obserwacji ptaków oraz aparat fotograficzny, by uwiecznić wspólne chwile na tle malowniczych widoków. Dobrym pomysłem jest też przygotowanie gier terenowych lub zadań przyrodniczych dla dzieci, które uczynią wędrówkę jeszcze bardziej interesującą.

Po zejściu z góry, zmęczone dzieci można nagrodzić wizytą w jednej z lokalnych restauracji serwujących tradycyjne świętokrzyskie potrawy. Popularnością cieszą się zwłaszcza zalewajka (rodzaj zupy z ziemniakami i kiełbasą), prażucha (potrawa z mąki i ziemniaków) oraz przeróżne wypieki z lokalnych piekarni, jak choćby sławne świętokrzyskie pączki z różą.

Łysica, choć nie należy do najwyższych szczytów w Polsce, oferuje niezapomniane doznania i stanowi doskonały cel wycieczki zarówno dla doświadczonych turystów, jak i rodzin z dziećmi. Różnorodność szlaków, bogactwo przyrody oraz liczne atrakcje w okolicy sprawiają, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Wędrówka na najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich to nie tylko okazja do aktywnego wypoczynku, ale także szansa na poznanie jednego z najciekawszych regionów Polski, pełnego historii, legend i naturalnego piękna. Niezależnie od pory roku, Łysica zawsze ma do zaoferowania coś wyjątkowego – od wiosennych kwiatów, przez letnie wędrówki w cieniu drzew, po jesienne spektakle kolorów.